Reuters Enstitüsü, küresel çapta dijital haber okuma alışkanlıklarını, medya güvenini ve sosyal medya kullanıcılarını inceleyen yıllık Dijital Haber Raporu'nu yayımladı. 2024 raporu, 47 ülkeden 94.943 yetişkinden toplanan veriler üzerine kurulu. Bu çalışma, dünya nüfusunun yarısının ulusal ve bölgesel seçimlere katıldığı, Ukrayna ve Gazze'de süregelen savaşlar gibi kritik olayların yaşandığı bir dönemde gerçekleştirildi. Öne çıkan bulgulardan biri ise her 10 kişiden yaklaşık 4'ünün (%39) haberlerden kaçınıyor olması. Bu oran, 7 yıl öncesine göre %10 artmış durumda.

10 Kişiden 6'sı Gerçek ve Sahte Haberleri Ayırt Etme Konusunda Endişeli

2024 raporu, internette neyin doğru neyin sahte olduğu konusunda endişeli olan kullanıcıların sayısında %3'lük bir artış gösteriyor. Bu oran %56'dan %59'a çıkmış durumda. Güney Afrika'da 29 Mayıs'ta yapılacak seçimlerde bu endişe oranı %81 iken, 5 Kasım'daki ABD seçimlerinde %72 ve 4 Temmuz'da genel seçimlerin olduğu Birleşik Krallık'ta %70 olarak dikkat çekiyor.

Dijital platform kullanıcılarına güvenilir ve güvenilmez içeriği ayırt etmenin ne kadar zor olduğu da sorulmuş. Bu anlamda TikTok, kullanıcılarının %27'sinin güvenilir haberleri tespit etmekte zorlanmasıyla öne çıkıyor. 18-34 yaş arası gençler, TikTok kullanıcılarının ana kitlesini oluşturuyor ve bu oran oldukça endişe verici. Diğer sosyal medya platformları ise bu açıdan TikTok ve X'e göre biraz daha iyi durumda.

10 Kişiden 4'ü Haberden Kaçınıyor

2024 raporuna göre, dünya genelinde haberden uzak durma oranının önemli bir artış gösterdiği görülüyor. 2017 yılında %29 olan haberden kaçınma oranı, 10 puan artarak bugünkü (%39) seviyesine ulaşmış durumda.

Haber Tüketim Alışkanlığı Değişiyor mu?

Raporda, katılımcıların haber tüketim alışkanlıklarının değişim gösterdiği belirtiliyor. YouTube, TikTok ve Instagram gibi video tabanlı platformların haber tüketimindeki rolü artıyor.

Platform bazında yapılan analizlerde:

- YouTube, katılımcıların %31'i tarafından haftalık haber kaynağı olarak kullanılıyor.

- WhatsApp %21 ile ikinci sırada yer alıyor.

- TikTok ise %13 ile genç kullanıcılar arasında popülerlik kazanmış durumda.

Sosyal medya platformlarının haber tüketimi:

- Tayland'da %39

- Kenya'da %36

- Endonezya'da %29

- Peru'da %27

- Buna karşılık Birleşik Krallık'ta %4, Danimarka'da %3 ve ABD'de %9 seviyelerinde kalmış.

Dünya Genelinde Yalnızca 10 Kişiden 4'ü Haberlere Güveniyor

Araştırmaya göre, dünya genelinde katılımcıların sadece %40'ı çoğu habere genellikle güveniyor. Güven seviyesi, siyasi konumlanış, yaş, gelir ve eğitim gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösteriyor.

Türkiye'den 2082 kişinin katıldığı ankette, en az güvenilen üç haber markası A Haber, ATV ve Sabah olarak öne çıkmış. TRT de bir önceki yıl sonuçlarına göre güven puanında üç puan kaybetmiş.

Raporun Türkiye Verileri

Raporun Türkiye bölümünde birçok önemli konuya değiniliyor.

- 2023 Seçimleri: Cumhurbaşkanlığı ve 28. Dönem Milletvekili Seçimi sürecinde bazı kanalların iktidar partisine orantısız süre ayırması belirtilmiş.

- RTÜK Cezaları: NOW TV ve Halk TV'nin aldığı cezalar vurgulanmış.

- Güven Seviyeleri: Türkiye’de haberlere güven oranı %35 olarak ölçülmüş ve bu oranla 47 ülke arasında 26. sırada yer alınmış.

Televizyon hâlâ Türkiye'de en etkili haber kaynağı olarak öne çıkıyor. Ancak, ulusal yayıncıların çevrimiçi haber servisleri de televizyon kadar etkili. Buna karşılık, basılı gazetelerin ciddi bir düşüş yaşadığı ve haftalık erişimin 2015 yılına göre yarıya indiği ifade ediliyor.

Türkiye'de Haber Kaynakları Sıralaması:

1. Çevrimiçi medya (sosyal medyanın da içinde bulunduğu) - %70
2. Televizyon - %56
3. Sosyal medya - %45
4. Basılı gazeteler - %19
5. 
   

Dijital Haber Tüketim Alışkanlıkları Hakkında En Merak Edilen Sorular

Dijital haberlerden kaçınmanın başlıca sebepleri nelerdir?

Dijital haber tüketiminden kaçınmanın başlıca nedenlerinden biri, insanların sürekli olarak olumsuz veya stres yaratan haberlerle karşılaşmaktan kaçınma isteğidir. Ayrıca, sahte haberlerin çoğalması ve doğru bilgiyi ayırt etmenin giderek zorlaşması da önemli bir etkendir. Araştırmalara göre, katılımcıların %39'u haberlerden kaçınıyor ve bu oran 2017 yılına göre %10 artmış durumda. Özellikle genç nesil, sosyal medya platformlarında karşılaştıkları haberlerin güvenilirliğini sorguluyor ve bu da haberlerden uzak durma oranını artırıyor.

Hangi sosyal medya platformları haber tüketiminde öne çıkıyor?

YouTube, TikTok ve Instagram gibi video tabanlı sosyal medya platformları, haber tüketiminde giderek daha fazla rol oynamaktadır. Özellikle YouTube, kullanıcıların %31'i tarafından haftalık haber kaynağı olarak tercih edilirken, WhatsApp %21 oranında haber tüketiminde kullanılıyor. TikTok, genç kullanıcılar arasında popülerliğini artırarak %13 oranında haber tüketiminde önemli bir platform haline gelmiştir. Bu platformlar, hızla değişen haber tüketim alışkanlıklarının bir yansıması olarak öne çıkıyor.

Haber güvenilirliği konusunda dünya genelinde hangi faktörler etkili oluyor?

Dünya genelinde haber güvenilirliği, siyasi konumlanış, yaş, gelir ve eğitim gibi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Araştırmalar, katılımcıların sadece %40'ının çoğu habere genellikle güvendiğini ortaya koyuyor. Bu oran, sosyal ve ekonomik durumlara göre farklılaşmaktadır. Örneğin, Türkiye'de haberlere güven oranı %35 ile düşük seviyelerdeyken, bazı Kuzey Avrupa ülkelerinde bu oran oldukça yüksektir. Güvenilir haber kaynaklarının belirlenmesi ve medya okuryazarlığının artırılması, güvenilir bilgiye erişimi kolaylaştırabilir.